Zo krijgt het microbioom een (welverdiende) plek in de spreekkamer
16 juli 2025
De afgelopen jaren is er veel vooruitgang geboekt in het onderzoek naar het microbioom. We weten inmiddels dat darmbacteriën een belangrijke rol spelen in gezondheid en ziekte. Maar hoe vertalen we die kennis naar de spreekkamer? Ondanks veelbelovende inzichten zijn concrete handvatten voor zorgverleners nog beperkt beschikbaar.
Een internationaal panel van experts bracht in het tijdschrift Cell de stand van zaken in kaart. Hun boodschap is duidelijk: als we willen dat microbioomonderzoek zijn weg vindt naar de praktijk, is meer samenwerking nodig tussen microbiologen en zorgprofessionals. Alleen zo kunnen we komen tot bruikbare protocollen en passende bij- en nascholing.
Diagnostiek dichterbij dan we denken
Het analyseren van het microbioom biedt veelbelovende kansen in de diagnostiek. Zo blijkt het mogelijk om via ontlastingsonderzoek darmkanker nauwkeuriger op te sporen. Ook worden specifieke bacterieclusters steeds vaker in verband gebracht met chronische darmziekten zoals IBD en colitis ulcerosa. Toch blijft brede toepassing uit door hoge kosten, gebrek aan standaardisatie en beperkte externe validatie.
Van poeptransplantatie naar gerichte therapie
Een voorbeeld van microbioomtherapie in de praktijk is fecestransplantatie (FMT). Deze methode wordt inmiddels regelmatig ingezet bij terugkerende Clostridium difficile-infecties (rCDI) en lijkt ook veelbelovend bij aandoeningen zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS) en IBD. Toch is FMT nog geen standaardzorg, onder andere door het beperkte aantal geschikte donoren en verschillen in regelgeving. Zo wordt FMT in het ene land geclassificeerd als medicijn, en in het andere als weefseltransplantaat. Dat maakt standaardisering van methoden lastiger.
Om deze knelpunten te omzeilen, worden nieuwe behandelingen ontwikkeld, zoals therapieën met kunstmatig samengestelde bacteriepopulaties. Deze ‘levende medicijnen’ zijn al goedgekeurd voor rCDI en worden momenteel onderzocht bij andere chronische aandoeningen. Dankzij hun gestandaardiseerde samenstelling zijn ze veiliger toe te dienen, makkelijker op te schalen en beter in te passen in bestaande zorgprocessen. Dit laat zien dat de weg van fundamenteel inzicht naar klinische toepassing wel degelijk mogelijk is, als de juiste voorwaarden worden gecreëerd.
De kloof dichten
Om de vertaalslag van laboratorium naar spreekkamer te maken, is standaardisatie dus essentieel: in methoden, analyses én rapportages. Minstens zo belangrijk is dat zorgverleners worden meegenomen in dit proces. Denk aan duidelijke richtlijnen, praktijkgerichte scholing en aandacht voor de rol van voeding. Voeding biedt directe aanknopingspunten om het microbioom positief te beïnvloeden.
Vooral diëtisten kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Door hun expertise te combineren met microbiologische kennis ontstaat er ruimte voor nieuwe, haalbare behandelstrategieën waarin het microbioom structureel wordt meegenomen.
Een van de auteurs van het artikel in Cell is Rinse Weersma, hoogleraar bij het UMC Groningen. Vanuit zijn expertise op het snijvlak van onderzoek en zorg is hij nauw betrokken bij Buikbelang.
Ander nieuws
De rol van het immuunsysteem en het microbioom bij psychische aandoeningen
Om ernstige psychische aandoeningen, zoals depressie, bipolaire stoornis en schizofrenie beter te begrijpen, moeten we ook de darmen en het microbioom bekijken. Die benadering staat centraal in het proefschrift van Magda Ioannou.12 november 2025
Veel enthousiasme tijdens eerste Buikbelang Consortium Meeting
Op woensdag 1 oktober vond op de Wageningen Campus de eerste Buikbelang Consortium Meeting plaats sinds Buikbelang ruim een jaar geleden officieel van start is gegaan.9 oktober 2025
Microben op het menu: wat zegt de wetenschap?
Zuurkool, yoghurt, kimchi, kombucha: de mens gebruikt al eeuwenlang fermenteren als techniek. Voor smaak, houdbaarheid of traditie bijvoorbeeld. Maar wat zijn de gezondheidseffecten van gefermenteerde voeding?14 augustus 2025
