Boeren en dokters: het microbioom als verbindend concept tussen landbouw en zorg
29 juli 2025
Onze voedsel- en gezondheidssystemen staan beide voor een grote uitdaging. Ons landbouwsysteem draagt bij aan biodiversiteitsverlies en bodemuitputting. Ons zorgsysteem is vooral gericht op symptoombestrijding in plaats van preventie. Terwijl we steeds meer weten over het belang van leefstijl en voeding voor onze gezondheid, blijven de systemen die daarvoor verantwoordelijk zijn grotendeels los van elkaar functioneren.
Het resultaat? Ongezonde voedingspatronen dragen bij aan toenemende aantallen chronische ziekten en uitgeputte bodems verergeren ondervoeding. Vervolgens worden ziekten, zoals diabetes en obesitas, bestreden met medicijnen, zonder dat de oorzaken worden aangepakt. Dit is een fout in de systemen, een verbroken verbinding die hersteld moet worden.
Microbioom als verbindend concept
Het onderzoek ‘From Soils to Guts’ maakt deze verbroken verbinding tastbaar en adviseert een manier te herstellen door een andere manier van denken en samenwerken. De auteurs onderzochten hoe het microbioom als verbindend concept kan fungeren, door pionierende professionals uit de agrifood- en zorgsector te interviewen. Deze professionals proberen actief het microbioom te integreren in hun dagelijkse praktijk. Hun perspectief laat zien hoe micro-organismen in de bodem, op planten en in het menselijk lichaam onderdeel zijn van één samenhangend ecosysteem. Het microbioom maakt daarmee zichtbaar hoe gezondheid van mens en omgeving onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Het microbioom als katalysator
Juist doordat het microbioom verschillende sectoren raakt, kan het fungeren als een katalysator voor systeemverandering. Narratieven als ‘de boer als dokter en voeding als medicijn’ worden in het onderzoek genoemd als inspirerende voorbeelden van hoe we anders kunnen kijken naar verantwoordelijkheid, preventie en samenwerking.
Het idee van ‘de boer als dokter’ benadrukt dat boeren niet alleen voedselproducenten zijn, maar ook beheerders van de bodemgezondheid, en daarmee indirect van onze darmgezondheid. Wanneer boeren inzetten op biodiversiteit, minder kunstmest en regeneratieve landbouwmethoden, draagt dat bij aan voedzamer gewassen en dus aan de gezondheid van mensen. De boer wordt zo een bondgenoot in het voorkomen van ziekte, en minder een schakel in een industriële keten.
Het concept ‘voeding als medicijn’ stelt dat we op het microbioom gebaseerde interventies zoals dieetaanpassingen en gepersonaliseerde voeding gebruiken om ziektes te voorkomen. Het microbioom fungeert daarbij als meetinstrument, dat voedselconsumptie verbindt met landbouw.
Hoe bereiken we dit?
Wat nodig is, is ruimte voor multidisciplinair onderzoek, waarin bodemkundigen, artsen, patiënten en beleidsmakers samenwerken. Er moet ook ruimte komen voor nieuwe financieringsvormen die preventie belonen, plus ruimte voor het ontwikkelen van protocollen waarin voeding een volwaardige plaats krijgt in de behandelkamer.
Buikbelang probeert precies dat mogelijk te maken. Niet door zelf antwoorden te geven, maar door werelden met elkaar te verbinden. Door het gesprek te organiseren tussen wetenschap, zorgpraktijk en ervaringskennis. Zodat ideeën als gezondheid begint in de bodem niet alleen filosofisch blijven, maar ook praktisch worden.
Meer weten? Luister ook naar onze podcastaflevering over dit thema, waarin we dieper ingaan op de invloed van de omgeving op ons darmmicrobioom.
Bron: Hepping, Shana L., Gerard Breeman, and Eefje Cuppen. "From soils to guts: exploring the narratives about the microbiome’s potential to integrate agrifood and healthcare systems." Sustainability Science (2025): 1-14.
Ander nieuws
De rol van het immuunsysteem en het microbioom bij psychische aandoeningen
Om ernstige psychische aandoeningen, zoals depressie, bipolaire stoornis en schizofrenie beter te begrijpen, moeten we ook de darmen en het microbioom bekijken. Die benadering staat centraal in het proefschrift van Magda Ioannou.12 november 2025
Veel enthousiasme tijdens eerste Buikbelang Consortium Meeting
Op woensdag 1 oktober vond op de Wageningen Campus de eerste Buikbelang Consortium Meeting plaats sinds Buikbelang ruim een jaar geleden officieel van start is gegaan.9 oktober 2025
Microben op het menu: wat zegt de wetenschap?
Zuurkool, yoghurt, kimchi, kombucha: de mens gebruikt al eeuwenlang fermenteren als techniek. Voor smaak, houdbaarheid of traditie bijvoorbeeld. Maar wat zijn de gezondheidseffecten van gefermenteerde voeding?14 augustus 2025
