Home
Nieuws
Nieuwe inzichten: Darmbacteriën mogelijk betrokken bij toename dikke darmkanker op jonge leeftijd

Nieuwe inzichten: Darmbacteriën mogelijk betrokken bij toename dikke darmkanker op jonge leeftijd

5 juni 2025

Waarom neemt darmkanker onder mensen jonger dan 50 jaar wereldwijd toe? Het is een vraag die de afgelopen tijd regelmatig in het nieuws komt. Ook in Nederland is deze trend te zien: In 1998 werden er 6,3 gevallen per 100.000 personen vastgesteld, terwijl dit aantal in 2023 was toegenomen tot 9,5 per 100.000 personen (NKR cijfers). Een grootschalige internationale studie, gepubliceerd in Nature, brengt verrassende verbanden aan het licht tussen leeftijd, geografie en het darmmicrobioom. Vooral het toxine colibactine, geproduceerd door bepaalde darmbacteriën, lijkt een rol te spelen in vroege DNA-schade, die tot kanker kan leiden.

Colibactine laat sporen achter in het DNA

In het onderzoek zijn 981 dikke darmkankergevallen uit elf landen geanalyseerd via volledig genoomonderzoek. Door genetische mutaties in het tumorweefsel te onderzoeken, konden ze zien welke mutatiepatronen vaker voorkomen bij jongere patiënten en in welke regio’s.Daarbij vonden wetenschappers bij jongere patiënten opvallend vaak twee specifieke ‘mutatiesignaturen’ in het DNA: SBS88 en ID18. Deze mutaties kwamen 3,3 keer vaker voor bij patiënten onder de 40 jaar, vergeleken met patiënten boven de 70 jaar oud. SBS88 en ID18 zijn eerder al gelinkt aan het bacteriële colibactine, dat wordt geproduceerd door onder andere bepaalde Escherichia coli-bacteriën in de darmen. Colibactine is een toxine dat kan binden aan DNA en de structuur ervan kan aantasten, wat het vroege ontstaan van darmkanker mogelijk verklaart.

Effect colibactine mogelijk al voor tiende levensjaar

Opvallend is dat het DNA van bacteriën die colibactine kunnen produceren in veel gevallen niet meer teruggevonden werd in het tumorweefsel. De onderzoekers suggereren dat de schade door deze bacteriën mogelijk al vroeg in het leven kan plaatsvinden, wellicht zelfs in de kindertijd, en dat de bacteriën later in het leven weer verdwijnen. Eerder onderzoek ondersteunt dit, en toont aan dat mutaties als gevolg van blootstelling aan colibactine kunnen optreden binnen de eerste tien jaar van het leven, waarna deze activiteit weer stopt. Dit versterkt de hypothese dat darmbacteriën een grotere rol spelen in de ontwikkeling van darmkanker dan eerder gedacht.

Internationale verschillen wijzen op invloed van leefstijl

Naast SBS88 en ID18 zijn er verscheidene andere mutatiesignaturen gevonden, waarvan de frequentie varieerde tussen landen. In Argentinië en Colombia kwamen unieke mutatiesignaturen voor, die volgens de onderzoekers mogelijk gerelateerd zijn aan regionale verschillen in leefstijl, voeding of microbioom. Hoewel genetische aanleg niet wordt uitgesloten, lijkt blootstelling aan omgevingsfactoren volgens de onderzoekers een grotere rol te spelen.

Wat betekent dit voor de toekomst?

Als colibactine inderdaad een oorzaak is van vroege darmkanker, dan opent dat nieuwe mogelijkheden voor preventie. Denk aan het vroeg opsporen van risicovolle bacteriën in de darm of het aanpassen van leefstijl en voeding in de kindertijd. Dit onderzoek toont echter associaties aan, en vervolgonderzoek is nodig om een oorzakelijk verband aan te tonen. De onderzoekers noemen voorbeelden van vervolgstudies, zoals vergelijkingen tussen darmweefsel van jonge patiënten en gezonde leeftijdsgenoten. Ook grootschalige, internationale en retrospectieve studies naar het voorkomen van colibactine-producerende bacteriën zijn volgens de onderzoekers nodig. Dit baanbrekende werk benadrukt hoe belangrijk het microbioom is voor onze gezondheid, zelfs al vanaf jonge leeftijd.

Bron: Díaz-Gay, M., Dos Santos, W., Moody, S., Kazachkova, M., Abbasi, A., Steele, C. D., ... & Alexandrov, L. B. (2025). Geographic and age variations in mutational processes in colorectal cancer. Nature, 1-2.